Odpowiedzialne za kilkanaście różnych chorób, w tym niebezpieczną boreliozę, kleszcze nie są ulubieńcami nas i naszych pupili. Czyhają na nieostrożną osobę w trakcie każdego spaceru po lesie, czy wizyty na łące. Co należy o nich wiedzieć? Kiedy są aktywne i najbardziej niebezpieczne, a także, w jaki sposób należy je usunąć, aby nie przeniosły groźnych dla człowieka chorób?

Czym jest kleszcz?

Kleszcze (Ixodida) są pajęczakami należącymi do podgromady roztoczy. Ze względu na swoje rozmiary, od ok. 3 milimetrów do 1 centymetra, są największymi przedstawicielami roztoczy w naturze. Istnieje prawie 900 odmian, z których ok. trzydziestu występuje w Polsce.

Kleszcze żywią się krwią kręgowców. Są zatem pasożytami. Zwierzęta, dzikie lub domowe, mogą stać się żywicielami kleszcza, podobnie jak człowiek. Najniebezpieczniejsze są samice kleszczy, potrzebujące krwi żywiciela do złożenia jednorazowo nawet 3000 jaj. Napełniona posiłkiem samica waży prawie 200 razy więcej niż osobniczka poszukująca żywiciela.

Jakie choroby przenoszone są przez kleszcze?

Kleszcze są nosicielami bogatej gamy potencjalnie niebezpiecznych chorób. Ich ugryzienie, a następnie wstrzyknięcie treści pokarmowej do układu krwionośnego człowieka może spowodować:

  • Anaplazmozę granulocytową – choroba gorączkowa powodująca bóle mięśni, głowy;
  • Boreliozę z Lyme – legendarna choroba wywoływana przez bakterię Borrelia burgdorferi, charakteryzuje się długim okresem inkubacji. Nieleczona jest potencjalnie śmiertelna dla organizmu człowieka.
  • Babeszozę
  • Anaplazmozę

Powyższe schorzenia można skutecznie wyleczyć antybiotykami przez okres od jednego tygodnia do miesiąca od ugryzienia pajęczaka.

Najniebezpieczniejsze pory roku – kiedy kleszcze są aktywne?

W Polsce najczęściej spotykanymi kleszczami są te, należące do rodzaju Ixodes. Ich rozwój podzielony jest na trzy etapy:

  • Stadium larwalne;
  • Stadium nimfy;
  • Pełna dojrzałość.

Podczas każdego z wyżej wymienionych stadiów kleszcz żywi się krwią tylko raz. Właśnie w tym czasie, kiedy poszukują pokarmu, mogą przenosić przy kontakcie z żywicielem groźne choroby, w tym bakterie Borrelia, o których wiadomo, iż są przyczyną boreliozy. Kleszcze mogą żyć do trzech lat. Ich żywotność zależy od takich czynników jak klimat, temperatura i wilgotność.

Kleszcze nie potrafią przetrwać w temperaturach skrajnie niskich, czyli ok. -20°C, a także bardzo wysokich, czyli powyżej 40°C. Do wzrostu potrzebują wysokiej wilgotności, z tego względu preferują łagodne zimy i gorące, wilgotne lata. Szczególnie aktywne są jesienią i wiosną, kiedy to wilgotność powietrza jest zazwyczaj najwyższa w trakcie całego roku.

Gdzie można spotkać kleszcze? – miejsca ryzyka

Kleszcze występują praktycznie w całej Polsce z wyjątkiem wyższych partii Tatr. Najbardziej aktywne rejony występowania kleszczy w Polsce znajdują się przede wszystkim na Dolnym Śląsku, Podkarpaciu, w tym Bieszczadach, a także na Podlasiu.

Spotkać je można w miastach, na obszarach wiejskich, w ogrodach, a nierzadko także w naszych domach. Kleszcze rozprzestrzeniają się na różne sposoby, chociażby poprzez zaatakowanie zwierząt domowych, przenoszących je z zewnątrz do wnętrza domostwa. Kleszcze mogą przebywać w domu nawet do kilku dni.

Ugryzienie przez kleszcza – co należy zrobić?

Jeśli zaatakował nas kleszcz, powinniśmy zachować spokój. Nieostrożne ruchy, gwałtowne próby wyrwania pajęczaka, czy stosowanie ludowych środków (olej, mydło), mogą przyczynić się do natychmiastowego uwolnienia treści pokarmowych kleszcza wprost do naszego ciała. Stan ten zwiększa ryzyko zachorowania na jedną lub kilka z chorób przenoszonych przez pajęczaki.

Co należy zrobić, kiedy zaatakował nas kleszcz?

  • Użyj pęsety z ostrymi końcówkami – delikatnie usuń kleszcza, starając się go złapać jak najbliżej skóry. Pociągnij go w górę, aby uniknąć pozostawienia główki;
  • Nie wyrzucaj kleszcza – przechowaj go i udaj się do lekarza. Specjalista rozpozna rodzaj kleszcza, a także przeprowadzi analizę wykluczającą obecność wirusów i bakterii;
  • Dokładnie oczyść dotknięty obszar – do tego można zastosować alkohol lub inne środki odkażające;
  • Profilaktyka po ugryzieniu – nawet jeśli kleszcz nie był nosicielem groźnych chorób, należy skonsultować się z lekarzem w celu potencjalnego leczenia za pomocą antybiotyków.

Więcej na temat kleszczy i chorób odkleszczowych możesz przeczytać na stronie: e-kleszcze.pl

Ochrona przed kleszczami – w jaki sposób nie złapać kleszcza?

Jeśli lubisz spacery na łonie natury lub docierasz do miejsc potencjalnie zamieszkiwanych przez kleszcze, ważne jest, aby zasięgnąć skutecznych środków ochronnych. Oto kilka prostych wskazówek, które warto przestrzegać:

  • Noś długie ubrania – wsuń nogawki spodni w skarpetki. Kleszcz nie będzie mógł dotknąć Twojej skóry;
  • Wybieraj jasne ubrania – kleszcze to małe, niepozorne stworzenia. Ich ciemne ubarwienie jest dobrze widoczne na zielonych, żółtych, niebieskich, czy czerwonych ubraniach;
  • Używaj repelentów – stosowane na skórze, mogą skutecznie odstraszyć kleszcza;
  • Nie angażuj się w nadmierną aktywność fizyczną – kleszcze znajdują swojego żywiciela przez nadmierną potliwość, a także wzmożone wydzielanie dwutlenku węgla z organizmu. Zaniechanie pobudzającej układ oddechowy aktywności jest w stanie uniemożliwić kleszczowi odnalezienie potencjalnej ofiary;
  • Po wycieczce zbadaj swoje ciało – okolice uszu, pępek, kolana, części intymne, skóra głowy i nogi powinny być odpowiednio zbadane po każdej wizycie na łonie natury.

Artykuł przypisany do:

Zdrowie